03
Eyl
Eyl
Serbest Bölgelerde Ticaret Nasıl Yapılır?
- Şirket Kuruluşu veya Şube Açma:
- Yerli veya yabancı firmalar serbest bölgede şirket kurabilir ya da mevcut şirketlerinin şubesini açabilir.
- Bunun için Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nden faaliyet ruhsatı alınır.
- Vergi Avantajları:
- Serbest bölgede yapılan ihracat kazançları gelir ve kurumlar vergisinden muaftır.
- Katma Değer Vergisi (KDV) ve gümrük vergisi uygulanmaz.
- Yurt dışından gelen ham madde ve ara mallar serbest bölgeye vergisiz girer.
- Ticaretin Yönleri:
- Bölge içinden yurt dışına: Mal ihracatı yapılır.
- Yurt dışından bölgeye: Hammadde veya ürün getirilir, işlenir veya depolanır.
- Türkiye’den serbest bölgeye: Mal girişinde ihracat sayılır.
- Serbest bölgeden Türkiye’ye: Mal girişi ithalat sayılır ve gümrük vergisi ile KDV’ye tabidir.
- Faaliyet Türleri:
- İhracat odaklı üretim
- Depolama, lojistik ve transit ticaret
- Montaj, ambalajlama, bakım-onarım
- Uluslararası alım-satım
- Ödeme ve Döviz Serbestisi:
- Serbest bölgelerde dövizle işlem yapılır.
- Türk Lirası da kullanılabilir ama işlemler genellikle döviz cinsindendir.
✅ Kısaca: Serbest bölgeler, yatırımcılara vergisiz ve gümrüksüz ticaret imkânı sunan özel alanlardır. Burada ticaret yapmak için faaliyet ruhsatı alınır ve işlemler döviz üzerinden yürütülür
📊 Serbest Bölgelerin Avantajları ve Dezavantajları
| Avantajlar | Dezavantajlar |
|---|---|
| Gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti | Türkiye’ye satışta gümrük vergisi ve KDV uygulanması |
| KDV ve gümrük vergisi yok | Faaliyet ruhsatı almak için prosedür ve zaman ihtiyacı |
| İhracat odaklı üretim teşviki | Sadece belirli sektörlerde kârlı olabilmesi |
| Dövizle işlem yapma serbestisi | Türkiye iç piyasasına satış sınırlı avantajlı |
| Uluslararası yatırımcı ve teknoloji çekme kolaylığı | Yatırım maliyetleri (altyapı, kira vb.) yüksek olabilir |
| Depolama, transit ticaret ve lojistik kolaylığı | Döviz dalgalanmaları risk oluşturabilir |
| Hammadde ve ara malların vergisiz girişi | Bölgeye göre rekabet yoğunluğu değişebilir |
| İhracat sayıldığı için teşviklerden faydalanma | Serbest bölgeden Türkiye’ye satışta ithalat prosedürleri geçerli |
🔎 Ek Açıklamalar
- Yabancı Yatırımcı İçin Avantaj: Yabancı şirketler, Türkiye’de vergi ödemeden üretim ve ihracat yaparak hem Avrupa hem de Orta Doğu pazarına kolay ulaşabilir.
- Türk Şirketleri İçin Avantaj: İhracat yapan firmalar, burada üretim yaparak maliyet avantajı ve vergi muafiyetinden faydalanabilir.
- Depolama & Lojistik: Serbest bölgeler, transit ticaret için çok kullanışlıdır. Örneğin Çin’den gelen bir ürün burada depolanıp Avrupa’ya satılabilir.
- Türkiye İç Pazarına Satış: En önemli sınırlama budur. Eğer mallar Türkiye’ye satılacaksa, normal ithalat gibi gümrük vergisi ve KDV ödenir.
- Faaliyet Süresi: Alınan ruhsat genellikle 10–30 yıl arasıdır. Bu da uzun vadeli yatırım planlaması için güvence sağlar.
📍 Türkiye’deki Serbest Bölgeler ve Öne Çıkan Sektörler
| Serbest Bölge | Bulunduğu Şehir | Öne Çıkan Sektörler / Faaliyet Alanları |
|---|---|---|
| Ege Serbest Bölgesi (ESBAŞ) | İzmir | Otomotiv, havacılık, elektronik, medikal cihazlar, yazılım, lojistik |
| İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi | İstanbul | Lojistik, hızlı teslimat, ithalat-ihracat, e-ticaret, tekstil |
| İstanbul Trakya Serbest Bölgesi | Çatalca (İstanbul) | Tekstil, lojistik, depolama, metal sanayi |
| Mersin Serbest Bölgesi | Mersin | Tarım ürünleri, gıda işleme, tekstil, ambalaj, lojistik |
| Antalya Serbest Bölgesi | Antalya | Yat imalatı, turizm ekipmanları, elektronik, gıda işleme |
| Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi | Adana | Enerji, petrokimya, demir-çelik, lojistik |
| Kayseri Serbest Bölgesi | Kayseri | Mobilya, tekstil, makine, metal işleme |
| Gaziantep Serbest Bölgesi | Gaziantep | Tekstil, halı, gıda, plastik sanayi |
| Samsun Serbest Bölgesi | Samsun | Sağlık ekipmanları, medikal cihaz, lojistik |
| Trabzon Serbest Bölgesi | Trabzon | Fındık, gıda ürünleri, lojistik, Kafkasya-Orta Asya ticareti |
| Rize Serbest Bölgesi | Rize | Çay ürünleri, balıkçılık, lojistik |
| Denizli Serbest Bölgesi | Denizli | Tekstil, mermer, makine, ihracat odaklı üretim |
| Bursa Serbest Bölgesi | Bursa | Otomotiv yan sanayi, tekstil, makine |
| Kocaeli Serbest Bölgesi (KOSBAŞ) | Kocaeli | Gemi ve yat inşası, otomotiv, enerji, savunma sanayi |
| TUBİTAK MAM Teknoloji Serbest Bölgesi | Gebze (Kocaeli) | Ar-Ge, ileri teknoloji, yazılım, biyoteknoloji |
| İzmir Menemen Serbest Bölgesi (İZBAŞ) | İzmir | Gıda, tekstil, ambalaj, makine, kimya |
| Erzurum Doğu Anadolu Serbest Bölgesi | Erzurum | Tarım, hayvancılık, lojistik, Kafkasya ticareti |
| Van Serbest Bölgesi | Van | İran ve Orta Asya’ya yönelik lojistik ve ticaret |
| Mardin Serbest Bölgesi | Mardin | Tarım ürünleri, lojistik, Orta Doğu pazarına ticaret |
| Şanlıurfa Serbest Bölgesi | Şanlıurfa | Tarım, gıda işleme, lojistik |
| Kars Serbest Bölgesi | Kars | Lojistik, tarım, hayvancılık (Kafkasya’ya açılım) |
🔎 Ek Bilgi
- Türkiye’de şu anda 20’den fazla aktif serbest bölge bulunuyor.
- İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Kocaeli serbest bölgeleri en yoğun kullanılan bölgeler.
- Savunma, otomotiv, enerji ve lojistik sektörlerinde serbest bölgeler daha fazla yatırım çekiyor.
- Coğrafi konuma göre serbest bölgeler, Avrupa, Orta Doğu, Rusya, Orta Asya ve Afrika pazarlarına açılım için stratejik avantaj sağlıyor.
